Geneza powołania WSI

Przystępując do przedstawienia zarysu dziejów Politechniki Bydgoskiej, należy zastanowić się i odpowiedzieć na pytanie, jak doszło do utworzenia w Bydgoszczy pierwszej wyższej uczelni.

Rok 1951 to szósty rok po ukończeniu II wojny światowej. Bydgoszcz w wyniku działań wojennych została zniszczona w mniejszym stopniu w stosunku do wielu polskich miast. Z początkiem 1945 roku zakłady przemysłowe w Bydgoszczy, które praktycznie niewiele ucierpiały w czasie wojny, wznawiały pracę. Były budynki, maszyny i urz±dzenia technologiczne, działała w większości infrastruktura tych zakładów, byli robotnicy i majstrowie. Brakowało natomiast inżynierów, a nawet techników, którzy potrafiliby pracę tych zakładów organizować i rozwijać.

Sytuacja w tym względzie była tragiczna. Dla przykładu wiosną 1945 roku w takim zakładzie przemysłowym, jak Fabryka Sygnałów Kolejowych (późniejsze Bydgoskie Zakłady Elektromechaniczne "BELMA") był zatrudniony tylko jeden inżynier. W innych zakładach sytuacja była podobna. Zdawali sobie z tego sprawę nieliczni pozostali po wojnie inżynierowie i technicy, którzy już 12 sierpnia 1945 roku przystąpili do konsolidowania się, organizując I Walny Zjazd Stowarzyszenia Techników Polskich. W powołanym 20 maja 1946 roku Oddziale Pomorskiego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich działało 20 osób z całego regionu.

Szybki rozwój gospodarczy województwa sprawiał, że zapotrzebowanie na kadrę inżynierów i techników rosło. Starając się poprawić nieco sytuację, w oparciu o ustawę z dnia 28 stycznia 1948 roku, zorganizowano przy Oddziale SIMP w Bydgoszczy komisję weryfikacyjno-egzaminacyjną która kierowała do wyznaczonych politechnik kandydatów, ubiegających się o wstęp na uczelnie techniczne. Na mocy tej ustawy, obowiązującej do grudnia 1956 roku, tytuł inżyniera mechanika uzyskało około 60 osób. Starania te, a także niewielki naturalny dopływ kadry inżynierów i techników z innych regionów oraz kończących studia na krajowych uczelniach technicznych, poprawił nieco sytuację kadrową, która jednak nadal pozostawała bardzo trudna. Świadczą o tym spisy kadrowe, przeprowadzone w latach 1964 oraz 1968. Wynika z nich, że liczba inżynierów pracujących w przemyśle regionu bydgoskiego, licząc na 1000 zatrudnionych, była znacznie mniejsza od średniej krajowej. I tak wskaĽnik ten w naszym regionie wynosił w 1964 roku 31,2, natomiast w kraju 43,5 i odpowiednio w 1968 roku w województwie bydgoskim 34,7, a w kraju 47,5. Działo się tak dlatego, że inżynierów, tak przedwojennych, jak i absolwentów politechnik, którzy kończyli studia pod koniec lat czterdziestych, kierowano głównie do tych regionów, w których odbudowywano i uruchamiano zakłady zniszczone w okresie działań wojennych. Warto przypomnieć, że w tym okresie sterowano centralnie zatrudnieniem kwalifikowanej kadry, poprzez tzw. nakazy pracy. Ponieważ w latach powojennych Bydgoszcz nie była jeszcze ośrodkiem atrakcyjnym dla kadry technicznej, nieliczni jeszcze absolwenci politechnik woleli pozostawać w tych ośrodkach, gdzie uzyskiwali wykształcenie i gdzie znajdowali lepsze warunki materialne oraz większe możliwości awansu.

W tej sytuacji zarówno władze lokalne, jak i inżynierowie zrzeszeni w stowarzyszeniach naukowo-technicznych doszli do przekonania, że jedynym sposobem wyjścia z tej trudnej sytuacji kadrowej jest dokształcanie doświadczonych pracowników, zatrudnionych w przemyśle. Istniał już też precedens z innych ośrodków, w których organizowano 3-letnie wieczorowe kursy inżynierskie Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT), na które przyjmowano kandydatów dysponujacych odpowiednim doświadczeniem i praktyką zawodową.

Koncepcja wieczorowych szkół inżynierskich powstała w 1947 roku, kiedy z inicjatywy NOT w Warszawie i Gdańsku utworzono takie szkoły. Praktyka i doświadczenie z pierwszych lat ich działalności potwierdziły celowość istnienia tych uczelni. Od 1 stycznia 1951 roku wieczorowe szkoły inżynierskie przejęte zostały przez Ministerstwo Szkół Wyższych i Nauki. Pomysł zorganizowania Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej w Bydgoszczy zrodził się w gronie aktywistów Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich, skupionych przy Oddziale SIMP w Bydgoszczy. W wyniku wspólnej inicjatywy Oddziału SIMP oraz Oddziału NOT powołano Komisję Organizacyjną Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej w Bydgoszczy. W skład tej Komisji weszli - z ramienia Oddziału SIMP: dr inż. M. Czerski oraz inżynierowie: J. Kudelski, E. Szczęsny, K. Lucht, G. Przybielski oraz T. Rzeszewski. Oddział Wojewódzki NOT reprezentowali : E. Matuszewski, W. Eysmontt, E. Świderski oraz W. Krassowski. Inicjatywa zorganizowania w Bydgoszczy Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej znalazła żywe poparcie tak władz politycznych i administracyjnych, jak i społeczeństwa regionu, które pragnęło ułatwić swym dzieciom dostęp do wykształcenia wyższego.

Podjęte wspólne starania zostały uwieńczone sukcesem. Na mocy uchwały Prezydium Rządu z dnia 23 czerwca 1951 roku została powołana do życia pierwsza w Bydgoszczy wyższa uczelnia - Wieczorowa Szkoła Inżynierska.